1

راه درمان بحران کاهش جمعیت ایران “تعدد زوجات” نیست

اخیراً کلیپی در فضای مجازی، پرتکرار منتشر شده است که در آن طلبه جوانی به همراه همسر خود، به شدت موضوع تعدد زوجات را ترویج می­‌کنند و مدعی می‌شود که مسئله کاهش جمعیت و تجرد مردان و زنان با ترویج تعدد زوجات برطرف و حل می­‌شود!

لذا با توجه به حاشیه­‌هایی که ایجاد شد، به عنوان نویسنده و پژوهشگر تحولات حوزه جمعیت، وظیفه خود می­دانم که در این رابطه نکاتی را عرض کنم؛ ابتدا یک مقدمه و بعد دو نکته.

به عنوان مقدمه، نکاتی که عرض می­‌کنم ناظر به مبانی مسئله تعدد زوجات نیست؛ اساساً بنده در بررسی مبانی قرآنی یا روایی موضوع تعدد زوجات هیچ ورودی ندارم چرا که اساساً صلاحیت و شانیت ورود به بررسی دیدگاه شارع مقدس در موضوع تعدد زوجات را ندارم لذا چون مطمئنم عده­‌ای ادعا خواهند کرد که بنده در مقابل حکم خدا قرار گرفته­‌ام  یا آیات قرآن را به چالش کشیده­‌ام؛  تاکید می­‌کنم که هیچ ورودی در بررسی این مبانی ندارم و فقط در نسبت موضوع ادعا شده تعدد زوجات و بحران جمعیت نکاتی را عرض می­‌کنم.

در این رابطه دو نکته قابل ذکر است؛ نکته اول، مضیقه ازدواج وجود ندارد و نکته دوم، تعدد زوجات هیچ کمکی برای حل بحران جمعیت نخواهد کرد؛ اما توضیحاتی در این باره لازم است.

نکته اول؛ ما در ایران مضیقه ازدواج نداریم لذا خواهش می­‌کنم اگر کسانی احساس تکلیف می­‌کنند و می­‌خواهند حرفی بزنند، مراقب باشند آمار اشتباه یا تحلیل اشتباه ارائه ندهند؛ ما بر اساس آمار، در حال حاضر در گروه سنی 20 تا 45 ساله­‌ها حدود 10 میلیون و 500 هزار مرد و زن مجرد داریم؛ مردان و زنانی که یا هرگز ازدواج نکرده­‌اند یا ازدواج کرده­‌اند اما حالا به خاطر فوت همسر یا طلاق مجرد هستند.

از این آمار، حدود 6 میلیون و 200 هزار نفر مرد و و حدود 4 میلیون و 300 هزار نفر خانم هستند؛ با این آمار، ما نه تنها مضیقه ازدواج بانوان را نداریم  بلکه اگر مضیقه‌ای هم باشد، مربوط به آقایان است! ضمن اینکه اگر درست نگاه کنیم، این مضیقه ازدواج نیست و ریشه‌های جامعه‌شناسی و جمعیت‌شناسی دارد؛ باید توجه کنیم که بسیاری از مردان و زنانی که امروز بعد از فوت یا طلاق همسر، زندگی مجردی دارند، در واقع تجرد اختیاری دارند! توجه به این مبانی بسیاری از آمارها را گویاتر می­‌کند.

پس نکته اول اینکه ما در ایران مضیقه ازدواج نداریم؛ نکته دوم اینکه، مسیر مدیریت ابر بحران کاهش جمعیت کشور از ایستگاه تعدد زوجات عبور نمی­کند؛ خانواده­ وقتی به کارکرد فرزندآوری می­رسد که یک درصد و نسبتی از آرامش و ثبات روحی روانی را در اختیار داشته باشد؛ با توجه به فرهنگ فعلی رایج در کشور ما، در ایران تحقق ازدواج دوم نه تنها باعث ثبات و آرامش روحی روانی در ازدواج دوم نمی­‌شود بلکه اتفاقاً ثبات و آرامش خانواده و ازدواج نخست را هم به شدت متزلزل و تضعیف خواهد کرد!

به این ترتیب، خانواده دوم در اغلب موارد نه تنها به فرزندآوری نمی­رسد بلکه کارکرد فرندآوری خانواده و ازدواج نخست را هم از بین می­برد! بر این اساس است که عرض می­‌کنیم با توجه به فرهنگ رایج و عرف فعلی در ایران، مسیر مدیریت ابر بحران  کاهش جمعیت ایران از ایستگاه تعدد زوجات عبور نخواهد کرد.

“صالح قاسمی؛ نویسنده و پژوهشگر تحولات حوزه جمعیت”