رفتارناپسندی به نام دزدی کودکان
دکترکبری درویش پیشه ،مشاور خانواده
باآن كه پدران ومادران بيشتروقت خودرابراي تربيت كودكان خودصرف مي كنند اما كودكان هميشه آن گونه كه آنان مي خواهند رفتارنمي كنندوبه زباني ساده مشكلاتي رافراهم مي كنند كه اين مشكلات سبب نگراني پدران ومادران مي شود. يكي ازهمين رفتارناخوشايند وحتي نگران كننده برداشتن چيزي ازسوي كودك بدون اجازه است يعني دربسیاری از مواقع کودکان درخواست داشتن چیزی را می‌کنند و زمانی که به خواسته خود نمی‌رسند آن را برمی‌دارند و برای خود می‌دانندكه اصطلاحا” به آن “دزدي” گفته مي شود . شک نیست که دزدی یک رفتار ناپسند است و والدین چه هنگام رفتن کودک به مدرسه و چه قبل از آن، تلاش می کنند تا کودک شان از این رفتار پرهیز کند. اما گاهی بر خلاف این عقیده و حتی با توجه به برطرف کردن همه نیازهای مادی وی، شاهد بروز این رفتار در کودک هستند.
اين رفتارناپسند كودكان ،گاها”پدران ومادران رادرچندراهي نامعلومي قرارمي دهد كه اين خود آغازيك ماجراي رويايي است.
*مالكيت درمنظركودكان
كودكان بخصوص درسنين خردسالي مايلندهرآن چه كه بدستشان ميرسد،تصاحب كنند وآموزش اين نكته به خردسالان كه نبايد بدون اجازه به اموال ديگران دست زد؛اگرغيرممكن نباشد امابسيارمشكل است. دراين سن اگرچه روزبه روز حس مالكيت درخردسال قوي ترمي شود ومعمولا”سعي مي كنداشيايي راكه متعلق به خودياخانواده خوداست ،ازدسترس وديدرس ديگران دورنگاه دارد اما اين رفتاراوبيانگر آگاهي اوازحق مالكيت نيستوازاين روگاهاشاهدآن هستيم كه اگراسباب بازي فردديگري رابرداشته باشد،تمايلي درپس دادن آن ندارد.
خوب است بدانيم كه كودكان درسنين مختلف به برداشتن چيزهايي علاقمند مي شود كه اين علاقمندي درسنين ۵تا۸سالگي بيش تر ازسايردوره هاي سني است .
اكنون اين سوال رابايد پاسخ گفت كه چراكودك دست به دزدي مي زند؟
دكتر عبدالله شفيع آبادي دركتاب “فنون تربيت كودك” علائم ونشانه هاي كودك دزد را در۵بند مي نويسد:
- اشياكودكان ديگررابرميدارد وپنهان مي سازد.
- اشيارامي دزدد،حتي اگر به آن اشيا احتياجي نيزنداشته باشد.
- دزدي وعمل خلاف خودراانكارمي كند.
- به حقوق ديگران احترام نمي گذارد .
- دوست دارد ديگران كارهارابرايش انجام دهند .
دكترزهرامعتمدي نيزدركتاب خود”رفتارباكودك” مي نويسد:علت دزدي درسنين مختلف،متفاوت است .به همين دليل راههاي مقابله بادزدي نيز مختلف است .
اومي نويسد: درسنين خيلي پايين ،يعني دوران پيش ازدبستان بيشترين عاملي كه سبب ارتكاب دزدي مي شود ،عدم شناختن حق مالكيت است ؛يعني كودك نمي تواند درك كند كه نبايد آن چه راكه متعلق به اونيست تصاحب كند .
درنهايت مي توان گفت آن چه سبب دزدي كودكان ونوجوانان مي شود توجه وعلاقه ي بسيار به اشيا براق وزيبا – كسب شهرت ومحبوبيت دربين دوستان همسن – نشان دادن شجاعت خويش به دوستان همسن – كافي نبودن پول توجيبي يامحروم بودن ازآن – عدم درك دستورات كلي اخلاقي ياداشتن الگويي نامناسب دربين دوستان وهمسالان وياوجود نقص يافقدان چيزي درزندگي است .
يك سوال ؟
*براي مقابله بادزدي كودكان چه بايدكرد؟
والدين درمقابل اين عمل كودك خود،عكس العمل هاي متفاوتي ازخود نشان مي دهند.برخي ابتداتوجهي به اين مهم ندارند واهميتي به آن نمي دهند اماهنگامي كه اين عمل چندين وچندبارازسوي كودكشان تكرارشود،وحشت مي كنند وعمل كودك رابسياربزرگترازآن چه هست مي انگارند وآن گاه سختگيري هاي مفرط آغازمي شودهرچند هيچ گونه اثري ندارد .
برخي ديگرازوالدين درمقابل اين عمل كودك خود بسيارعصباني مي شوند وخيلي زود ازاونااميد مي شوند وتنها به اين نكته فكرمي كنند كه درآينده فرزندآنان يكي ازدزدان خواهدبود كه اين طرزتفكرنيز بسيارغلط ونابجاست .
خوب است بدانيم كودكي كه دست به دزدي مي زندخوددچاردلهره ونگراني است ورفتارنابجا وغيرمنطقي مي تواندكاراازآن چه هست ،خراب وخراب تر كند .به يادداشته باشيدهرگاه مطمئن شديد كه كودك دزدي كرده است ،هرگزازاونخواهيد به عمل خوداعتراف كندچراكه براي فراربه دروغ متوسل خواهدشد چراكه اواغلب به انگيزه ي خويش آگاه نيست وچنان چه كودك شما اوانكاركردبااوبحث وجدل به راه نيندازيد واورامتوجه ي بي اعتمادي خودتان نسبت به اونكنيد.
دكترفريباعربگل ،فوق تخصص روان پزشكي كودكان درپاسخ به اين سوال كه “چه بايدكرد؟” معتقداست:
به فرزندخودباصراحت وروشني بگوييدكه دزدي كاربد واشتباهي است واين رفتاربه هيچ وجه درجامعه وخانواده پذيرفتني نيست . به كودك خودكمك كنيد تاشي دزديده شده رابه شخص مالك برگردانده ودرصورت خرابي،جبران ضررنمايد .مطمئن شويد كه درهرحال كودك ازاين دزدي سودواستفاده اي نبرده است . كودك خودرادزدوشرورخطاب نكرده ودرموردآينده اوپيش بيني نكنيد ومثال نزنيد كه تخم مرغ دزد شتردزدخواهدشد.بچه هاگاهي اوقات تفاوت بين درست وغلط راتشخيص نمي دهند ؛بااودرموردصداقت صحبت كنيد .براومديريت كنيد وسعي كنيد عواقب وپيامدرفتارهاي منفي كودك متوجه اوشودنه شما .بسياري ازپدران ومادران درواقع خودشان براي كارهاي منفي كودكشان تنبيه مي شوند وهميشه دانسته يانادانسته عواقب كاركودك رابه جان مي خرند وازآن جا كه كودك هميشه نجات مي يابد وپيامدي متوجه اش نمي شود ومسووليت كارهايش بردوش ديگران مي افتد،رفتارش راادامه مي دهد .
*منابع جهت مطالعه بيشتر:
– رفتارباكودك /دكترزهرامعتمدي/انتشارات لك لك/چاپ دوم /۱۳۷۲
– فنون تربيت كودك/دكترعبدالله شفيع آبادي/انتشارات چهر/۱۳۷۲
– تربيت كودك بدون كتك زدن يالوس كردن/اليزابت كرري/ترجمه ن.پارسا/انتشارات رشد/۱۳۷۸
– اصلاح رفتاركودكان/يوداكلاس/ترجمه سياوش جمالفر/نشرويرايش/۱۳۸۰
– چگونه بادزدي كودكان مواجه شويم؟/سلامت/شماره ۳۵۷/ص ۱۴
