پاسخ قانع کننده‌ای به مطالبات زنان داده نشده است
دولت از توانايي کافي براي مديريت اقتصادي کشور برخوردار نيست
امروز جامعه ایران با نسلی مواجه است که آگاهی دارد و رو به جلو حرکت می‌کند. این وضعیت شامل زنان جامعه نیز می‌شود. زنان جامعه امروز به دنبال این هستند که مطالبات خود را محقق کنند. اگر کسی فکر می‌کند به هر دلیل و ابزاری می‌تواند مثل گذشته با زنان رفتار کند، در اشتباه است و نتیجه نخواهد گرفت.» جملات ذکر شده سخنان دکتر اشرف بروجردی، رئیس سابق کتابخانه ملی و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در تحلیل اتفاقات اخیر کشور است. بروجردی در این گفت‌وگو به مهم‌ترین چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی کشورمی‌پردازد که در ادامه می‌خوانید.
مهم‌ترين دلايل اعتراضات اخير در کشور را در چه مسائلي مي‌دانيد؟ به نظر شما چرا جامعه به نقطه‌اي رسيد که بخش‌هايي از جامعه براي بيان مطالبات خود در خيابان حضور پيدا کردند؟
واقعيت اين است که مردمي که امروز در خيابان‌ها حضور پيدا کرده‌اند و صف آنها از فرصت‌طلبان و اغتشاشگران جداست همان مردمي هستند که در سال57 با انقلاب همراهي کردند و از حرکت تحولي که در آن روز در حال شکل‌گيري بود حمايت کردند. از سوي ديگر مردمي که امروز در خيابان‌ها حضور پيدا کرده‌اند همان مردمي هستند که 8 سال جنگ تحميلي را تحمل کردند و در اين مدت هزينه‌هاي زيادي دادند. بسياري از آنها از جان و مال و زندگي خود گذاشتند تا اجازه ندهند وجبي از خاک کشور در اختيار بيگانه قرار بگيرد. اين مردم همان مردمي هستند که هر زمان نياز بود و از آنها خواسته شد که در انتخابات حضور پيدا کنند در صحنه حضور پيدا کردند و نظام را همراهي و حمايت کردند. اين مردم همان مردمي هستند که همه ناملايمي‌هاي تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران را تاکنون تحمل کرده‌اند و مقاومت خود را نشان داده‌اند. به همين دليل مردم تغيير نکرده‌اند و بلکه مردم همان مردم هستند. آن چيزي که در اين مدت تغيير کرده رفتار برخي مسئولان با مردم است. کساني که امروز سرنوشت مردم را رقم مي‌زنند کساني هستند که مي‌توان تغيير را در رفتار آنها مشاهده کرد. مردم نيز احساس مي‌کنند اين افراد آنها را ناديده مي‌گيرند.
هنگامي که از مردم درخواست مي‌شود در انتخابات حضور پيدا کنند و رئيس‌جمهور آينده کشور را انتخاب کنند اما مشاهده مي‌کنند که گزينه‌هايي که مورد نظر مردم است در انتخابات حضور ندارد و تنها کساني هستند که يک مشي فکري را نمايندگي مي‌کنند به اين نتيجه مي‌رسند که خواست آنها ناديده گرفته شده است.
حرکت امروز مردم با توجه به چه اهدافي است؟ مردم از مسئولان جامعه چه مي‌خواهند؟
مردم با رويکردي که امروز در پيش گرفته‌اند قصد دارند به مسئولان جامعه اين نکته را متذکر شوند که مردم ايران مردمي آگاه هستند. مردم احساس مي‌کنند در مناسبات قدرت ناديده گرفته مي‌شوند. در شرايط کنوني دولتي روي کار آمده که از حمايت همه جانيه ارکان قدرت برخوردار است. با اين وجود اين دولت از توانايي کافي براي مديريت اقتصادي کشور برخوردار نيست و در يک سال گذشته نشان داده که نمي‌تواند مشکلات مردم را حل کند. هنگامي که در کشور نخبگان زيادي وجود دارند که مي‌توانند در شرايط کنوني به منافع ملي کمک کنند اما به دلايل نامشخص مورد استفاده قرار نمي‌گيرند بايد منتظر چنين اتفاقاتي در کشور بود. در شرايط کنوني جوانان زيادي وجود دارند که از توانايي و خلاقيت‌هاي لازم براي مديريت کشور برخوردار هستند. با اين وجود مورد استفاده قرار نمي‌گيرند تا از سرمايه‌هاي مديريتي کشور به خوبي استفاده نشود. هنگامي که چنين اتفاقي در کشور رخ مي‌دهد نشان مي‌دهد که جوان امروز مطالبه‌گر است و براي تحقق مطالبات خود به خيابان آمده است. به همين دليل نبايد با جواني که براي مطالبه‌گري به خيابان آمده با خشونت رفتار کرد.
در اعتراضات اخير زنان نقش محوري داشتند. چرا زنان جامعه براي بيان مطالبات خود خيابان را انتخاب کرده‌اند؟ مهم‌ترين مطالبات زنان را چه مي‌دانيد؟
ما بايد اين واقعيت را بپذيريم که زنان نيمي از پيکره جامعه هستند و به خوبي نقش خود را در تعالي جامعه ايفا مي‌کنند. زنان زيادي در شکل‌گيري انقلاب اسلامي نقش داشتند و به شکل‌هاي مختلف نقش خود را ايفا کردند. زنان در دوران انقلاب در انتقال پيام‌ها، در حمل اسلحه، در جابه‌جا کردن نيروها و در حمايت از کساني که در مبارزه بودند نقش مهمي داشتند. پس از پيروزي انقلاب زنان جامعه با هشت سال جنگ تحميلي مواجه شدند و در طول جنگ تحميلي نيز از تأثيرگذاري زيادي براي حمايت از جبهه‌ها برخوردار بودند. پس از پايان جنگ زنان جامعه به اين نتيجه رسيدند که تأثيرگذاري خود در حرکت جامعه را بايد به شکل‌هاي ديگري بروز و ظهور بدهند. به همين دليل زنان تلاش کردند در روند تصميم‌سازي و تصميم‌گيري کشور نقش داشته باشد. فرمايشات حضرت امام(ره) نيز در اين زمينه موثر بود و زمينه را براي حضور زنان در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي و سياسي فراهم کرد.
برخي در ابتدا با اين رويکرد مخالف بودند و عنوان مي‌کردند زنان از تجربه و تخصص کافي براي مديريت جامعه برخوردار نيستند. در چنين شرايطي زنان به دنبال تحصيل و کسب تخصص رفتند. کار به جايي رسيد که ميزان ورودي زنان به دانشگاه‌ها نسبت به مردم بيشتر شد. بنده به‌خاطر دارم حتي يک سال ميزان ورودي دختران به دانشگاه‌ها به67 درصد رسيد که پيشرفت زنان را در تحصيل نشان مي‌داد. به صورت طبيعي هنگامي که زنان جامعه داراي تخصص و تجربه و تحصيلات مي‌شوند داراي مطالباتي در جامعه خواهند شد. اين در حالي است که پاسخ قانع کننده‌اي به مطالبات زنان جامعه داده نشده است. موضوع ديگري که در سال‌هاي اخير وضعيت زنان جامعه را تحت تأثير قرار داده حجاب است. همه ما مي‌دانيم که حجاب براي زن مسلمان واجب است .
با توجه به وضعيت امروز جامعه ايران چه راهکاري براي عبور از بحران کنوني پيشنهاد مي‌کنيد؟
مهم‌ترين نکته‌اي که امروز در جامعه ما مشهود است اين است که بين طرز فکر برخي مسئولان و جامعه تفاوت ايجاد شده و برخي مسئولان به شکلي فکر مي‌کنند که مورد مطالبه جامعه نيست. امروز جامعه ايران به اين نتيجه رسيده که مي‌تواند روي پاي خود بايستد و حق خود را مطالبه کند. هدف مردم نيز داشتن رفاه بيشتر و احترام و آرامش است. اين در حالي است که برخي از مسئولان جامعه گمان مي‌کنند آنچه آنها فکر مي‌کنند درست است و بقيه اشتباه فکر مي‌کنند. اين نوع مديران گمان مي‌کنند دشمني در مقابل آنها قرار گرفته است. موضوع مهم دشمن است که بيرون از مرز قرار دارد.
برخي مديران از جامعه فاصله گرفته‌اند و نمي‌توانند دغدغه‌هاي واقعي مردم را درک کنند. اين مديران اين نکته را فراموش کرده‌اند که حفظ نظام نيازمند همياري و حمايت مردم است. نگاه به مسائل اجتماعي نشان دهنده اين واقعيت است که درک صحيحي از وضعيت جامعه و مطالبات آنها وجود ندارد. موضوع تنها نسل جديد نيست، بلکه کساني که در گذشته همه زندگي خود را وقف نظام کرده‌اند نيز نسبت به وضعيت موجود انتقاد دارند. من برخلاف برخي که عنوان مي‌کنند ما با گسست نسلي مواجه هستيم که ديدگاه صحيحي نيز است معتقدم ما با گسست بين برخي مسئولان و مردم مواجه شده‌ايم و اين گسست است که مشکلات زيادي را براي جامعه ايجاد کرده است.
*آرمان ملی/احسان انصاری/1399
